Zaczynasz przygotowywać pliki do druku i natknąłeś się na takie terminy jak „spady” i „marginesy bezpieczne”? Choć mogą brzmieć technicznie, są bardzo ważne – szczególnie jeśli chcesz, żeby Twój projekt wyglądał profesjonalnie i nie został przycięty w nieodpowiednim miejscu. W tym artykule w prosty sposób wyjaśniam, o co chodzi i jak ustawić je poprawnie w programach graficznych.
Czym są spady w druku
Spady to obszar, który wychodzi poza docelowy format publikacji. Ich zadaniem jest zabezpieczenie projektu przed powstaniem białych krawędzi po docięciu arkusza. Choć brzmi to jak techniczny detal, ma realny wpływ na wygląd finalnego wydruku.
W druku zawsze może wystąpić niewielkie przesunięcie podczas cięcia. Jeśli projekt kończy się dokładnie na krawędzi formatu, wystarczy milimetr różnicy, by pojawił się biały pasek. Spad pozwala uniknąć takiej sytuacji, bo daje „zapas” koloru lub tła, który zostanie odcięty.
Jak duży powinien być spad? Najczęściej stosuje się 3 mm z każdej strony – to standard w przypadku książek, katalogów, ulotek czy wizytówek. Przy projektach wielkoformatowych spad może być większy, np. 5 mm.
Przykład: jeśli książka ma mieć format A5 (czyli 148 × 210 mm), to projekt powinien mieć wymiary 154 × 216 mm – właśnie po dodaniu spadów po 3 mm z każdej strony.
Czym są marginesy bezpieczne
Margines bezpieczny to strefa wewnątrz projektu, w której powinny znaleźć się wszystkie ważne elementy – tekst, logo, dane kontaktowe, istotne grafiki. Dzięki temu nawet jeśli podczas cięcia pojawi się przesunięcie, nic wartościowego nie zostanie ucięte.
Ten margines nie jest widoczny w gotowym pliku, ale powinien być uwzględniony w projekcie. Jego zalecana szerokość to minimum 5 mm od linii cięcia, choć w przypadku książek klejonych marginesy wewnętrzne (czyli od strony grzbietu) powinny wynosić nawet 10–15 mm. W przeciwnym razie tekst może „wchodzić” w oprawę i być niewygodny w czytaniu.
Jak wygląda poprawnie przygotowany projekt
Wyobraź sobie, że pracujesz na prostokątnej kartce. Można podzielić ją na trzy strefy:
Spad to zewnętrzny obszar, który zostanie odcięty w drukarni.
Format netto to właściwy rozmiar publikacji po docięciu.
Margines bezpieczny to wewnętrzna rama, poza którą nie powinno się umieszczać żadnych istotnych treści.
Jak ustawić spady i marginesy w praktyce
W Adobe InDesign możesz ustawić spady już przy tworzeniu nowego dokumentu. Wystarczy zaznaczyć opcję „Spady” i wpisać wartość – zazwyczaj 3 mm z każdej strony. W tym samym miejscu ustawia się marginesy – np. 10 mm od wewnątrz i 15 mm na zewnątrz, jeśli projektujesz książkę.
W Photoshopie i Illustratorze spady trzeba dodać ręcznie, powiększając dokument. Marginesy bezpieczne najlepiej zaznaczyć prowadnicami – to pozwala kontrolować rozmieszczenie elementów graficznych i tekstu.
Najczęstsze błędy
Brak spadów – projekt kończy się na krawędzi formatu, przez co po wydruku pojawiają się białe paski
Zbyt małe marginesy – ważny tekst lub logo znajdują się zbyt blisko krawędzi i mogą zostać przycięte
Mylenie spadów z marginesami – zdarza się, że tekst ląduje w obszarze spadu, co jest niedopuszczalne
Takie błędy zdarzają się nawet w projektach wykonanych w dobrych programach. Właśnie dlatego warto poświęcić chwilę na zrozumienie, jak działa ten układ i upewnić się, że Twój plik został przygotowany prawidłowo.
Podsumowanie
Spady i marginesy bezpieczne to jeden z tych technicznych elementów, o których łatwo zapomnieć, ale które mają ogromny wpływ na efekt końcowy. Jeśli chcesz, by Twój projekt wyglądał profesjonalnie, bez niespodzianek po wydruku, zadbaj o nie już na początku pracy. To proste zasady, które chronią przed stratą czasu, pieniędzy i nerwów.
Potrzebujesz pomocy w przygotowaniu pliku do druku? Zobacz, jak wygląda moja usługa projektowania i składu książki i napisz do mnie – sprawdzę plik i pomogę go dopracować przed wysyłką do drukarni.
